Οι δικαστηριακοί διερμηνείς καλούνται να φέρουν σε πέρας ένα εξαιρετικά δύσκολο έργο. Τα προσόντα όμως που απαιτεί η ελληνική πολιτεία, όπως και οι αμοιβές που προσφέρει στους δικαστηριακούς διερμηνείς είναι τόσο χαμηλά που το γενικό επίπεδο των δικαστηριακών διερμηνέων να μην είναι αυτό που θα απαιτούντο υπό κανονικές συνθήκες. Η κατάρτιση για δικαστηριακούς διερμηνείς, προαπαιτούμενο σε άλλες χώρες του εξωτερικού, είναι ανύπαρκτη στην Ελλάδα. Οι δε συνθήκες εργασίας των δικαστηριακών διερμηνέων είναι απαράδεκτες: οι διερμηνείς τις περισσότερες φορές δεν έχουν δυνατότητα να μελετήσουν τη δικογραφία πριν τη διερμηνεία, με αποτέλεσμα η δουλειά τους να γίνεται ακόμη δυσκολότερη. Ο ΣΥΔΙΣΕ πιστεύει ότι ο τρόπος εγγραφής στο μητρώο διερμηνέων του εκάστοτε δικαστηρίου θα πρέπει να αλλάξει και να εγγράφονται στο δικαστήριο ως διερμηνείς άνθρωποι που έχουν εκπαιδευτεί κατάλληλα και έχουν περάσει σχετικές εξετάσεις, ακολουθώντας το επιτυχημένο παράδειγμα άλλων χωρών όπως η Ελβετία, η Γερμανία και οι ΗΠΑ.
Παρότι τα μέλη του ΣΥ.ΔΙ.Σ.Ε. είναι διερμηνείς υψηλών προσόντων και προδιαγραφών, όλοι πτυχιούχοι, με μεταπτυχιακές σπουδές, μακρόχρονη εμπειρία, διαπιστευμένοι ή/και πιστοποιημένοι σε άλλους οργανισμούς ή φορείς, επειδή ο ΣΥ.ΔΙ.Σ.Ε. πιστεύει στην κατάρτιση και την εξειδίκευση, ξεκίνησε από το 2020 σειρά σεμιναρίων δικαστικής/νομικής διερμηνείας για τα μέλη του. Η πεποίθησή μας είναι ότι ο χώρος της δικαστηριακής διερμηνείας στην Ελλάδα χρήζει μιας εκ βάθρων μεταρρύθμισης. Υπάρχουν πολλά μοντέλα στο εξωτερικό από τα οποία μπορούμε να εμπνευστούμε και να οργανώσουμε από την αρχή τον τομέα αυτό. Ιδίως μετά την έκρηξη του μεταναστευτικού και την άφιξη στη χώρα μας πολλών αλλοδαπών, είναι σήμερα απολύτως απαραίτητο να μπορεί να εξασφαλιστεί για όλους ανεξαρτήτως γλώσσας και καταγωγής μια δίκαια δίκη. Ο ΣΥΔΙΣΕ, με μέλη υψηλών προσόντων επαγγελματίες, δηλώνει έτοιμος να παρέχει τη σε βάθος γνώση του και εμπειρία του σε κάθε προσπάθεια μεταρρύθμισης αυτού του τόσο ευαίσθητου τομέα.
Με αυτά κατά νου ο ΣΥ.ΔΙ.Σ.Ε. διοργάνωσε με επιτυχία στις 7 Δεκ. 2021 στο Ινστιτούτο Γκαίτε, Ομήρου 14-16, Αθήνα, ώρα 18.00, την εκδήλωση με τίτλο «Η διερμηνεία στα δικαστήρια και λοιπά νομικά περιβάλλοντα», με αξιόλογους καλεσμένους στο πάνελ από τον ακαδημαϊκό χώρο, τον χώρο των δικηγόρων, των δικαστών, των συμβολαιογράφων και της διαμεσολάβησης. Η εκδήλωση αποτελεί την απαρχή για την έναρξη ενός σοβαρού διαλόγου που θα ανοίξει τον δρόμο για μια ριζική μεταρρύθμιση και θα σημάνει καλύτερη διερμηνεία στα δικαστήρια και μια πιο δίκαιη δίκη για όλους στη χώρα μας.
Οι τοποθετήσεις των ομιλητριών και ομιλητών της εκδήλωσης διατίθενται συγκεντρωμένες
στο κανάλι του ΣΥ.ΔΙ.Σ.Ε. στο YouTube.
Η σημασία της συνεργασίας μεταξύ διερμηνέων και συντελεστών της δίκης ως κλειδί για την επίτευξη του καλύτερου δικονομικού αποτελέσματος
Α’ ενότητα
Συντονισμός: Κατερίνα Αποστολάκη, διερμηνέας συνεδρίων, μέλος ΣΥΔΙΣΕ
1. Παρουσίαση του Συλλόγου Διερμηνέων Συνεδρίων Ελλάδος (Πρόεδρος ΣΥΔΙΣΕ)
Η Πρόεδρος του ΣΥΔΙΣΕ, Μαρία Πετροχείλου, η οποία εργάζεται ως επαγγελματίας μεταφράστρια και ως διερμηνέας συνεδρίων τα τελευταία 20 χρόνια, παρουσιάζει τον Σύλλογο Διερμηνέων Συνεδριών Ελλάδος, αναφερόμενη στην ίδρυσή του, στα μέλη του και στα κριτήρια εισδοχής σε αυτόν. Οριοθετεί τα διάφορα είδη διερμηνείας: διερμηνεία συνεδρίων, δικαστηριακή, κοινοτική και διμερής διερμηνεία. Στέκεται ιδιαίτερα στη δικαστηριακή διερμηνεία και παρουσιάζει το νομικό πλαίσιο για την άσκησή της, αναφερόμενη ειδικότερα στα προβλήματα που αυτό παρουσιάζει. Στη συνέχεια, αναφέρεται στη σχετική ενωσιακή νομοθεσία και ειδικότερα στην οδηγία του 2010/64/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου που εισήγαγε το δικαίωμα σε διερμηνεία και μετάφραση κατά την ποινική διαδικασία. Κλείνει με συγκεκριμένες προτάσεις του ΣΥΔΙΣΕ για την εφαρμογή της δικαστηριακής διερμηνείας στην Ελλάδα.
2. Καλωσόρισμα από την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Νομικών Μεταφραστών και Διερμηνέων EULITA, κ. Daniela Amodeo Perillo
Η Daniela Amodeo Perillo, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Νομικών Μεταφραστών και Διερμηνέων (EULITA), υπογραμμίζει τη σημασία της άρτιας εκπαίδευσης των δικαστηριακών διερμηνέων και νομικών μεταφραστών, η οποία βρίσκεται στον πυρήνα της ύπαρξης της EULITA. Αναφέρεται στην απαιτούμενη γνώση των έννομων τάξεων και της νομικής ορολογίας που αφορούν τις γλώσσες εργασίας κάθε επαγγελματία , αλλά και την ανάγκη συνεργασίας μεταξύ των επαγγελματιών του δικαστικού τομέα, η οποία θα συνέβαλλε, μεταξύ άλλων, στην καλύτερη αναγνώριση του έργου των διερμηνέων και μεταφραστών στα νομικά περιβάλλοντα. Υπογραμμίζει ότι όλες οι εθνικές ενώσεις που απαρτίζουν την EULITA δίνουν αγώνα για την αναγνώριση των επαγγελματιών τους ως βασικών παραγόντων σε μια δίκη στην οποία ενέχονται αλλοδαποί. Εκτός από το ισχύον ευρωπαϊκό νομοθετικό πλαίσιο, αναφέρεται σε δύο πρόσφατες δικαστικές αποφάσεις – του εφετείου της Ιρλανδίας και του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου – που αναδεικνύουν την ανάγκη βελτίωσης της ποιότητας της δικαστηριακής διερμηνείας και δίνουν ελπίδες για το μέλλον.
3. Χαιρετισμός καθ. Δρ. Σωτηρίου Λίβα, Προέδρου ΤΞΓΜΔ, Ιόνιο Πανεπιστήμιο
Ο Σωτήρης Λίβας, δικηγόρος Αθηνών, καθηγητής στο τμήμα Ξένων Γλωσσών, Μετάφρασης και Διερμηνείας του Ιονίου Πανεπιστημίου και Πρόεδρος του Τμήματος από το 2018, μιλά με τη διπλή ιδιότητα του δικηγόρου που χρησιμοποιεί υπηρεσίες διερμηνείας και του Προέδρου του Τμήματος που εκπαιδεύει διερμηνείς. Υπογραμμίζει ότι στη διεθνή δικαιοταξία προβλέπεται το δικαίωμα στη διερμηνεία ως δικαίωμα πρόσβασης σε πληροφορίες και στο ακροατήριο από όλους τους παράγοντες της δίκης. Αναφέρεται στο θεσμικό πλαίσιο για τη δικαστηριακή διερμηνεία στην Ελλάδα, το οποίο πάσχει στην πράξη από την έλλειψη κριτηρίων για την ένταξη στη λίστα δικαστηριακών διερμηνέων αλλά και τις πολύ χαμηλές προσφερόμενες αμοιβές. Τονίζει πως η σωστή, έγκυρη διερμηνεία αποτελεί προϋπόθεση για την πλήρη διασφάλιση των δικαιωμάτων σε μια δίκη, κάτι για το οποίο οφείλει να μεριμνήσει η πολιτεία. Ως πρόεδρος του ΤΞΓΜΔ, μιλά επίσης για τις απαιτήσεις της εκπαίδευσης των νέων διερμηνέων στην Ελλάδα.
4.Επιτυχημένο παράδειγμα δικαστηριακής διερμηνείας: Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
Λίλα Κουκόση, Διερμηνέας στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης,
Ελένη Παπαδοπούλου Tiessen, γλωσσομαθής νομικός στο ελληνικό μεταφραστικό τμήμα του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η Λίλα Κουκόση εργάζεται ως μόνιμη υπάλληλος της Υπηρεσίας Διερμηνείας του Δικαστηρίου της ΕΕ. Μιλά για τη διερμηνεία σε νομικό περιβάλλον και ειδικότερα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και υπογραμμίζει τη σημασία της απόφασης του δικαστηρίου στην υπόθεση C564 του 2019 η οποία είναι διαθέσιμη στις 24 επίσημες γλώσσες της Ε.Ε. Παρουσιάζει το καθεστώς πολυγλωσσίας στο ΔΕΕ το οποίο εργάζεται με 24 πλήρως ισότιμες γλώσσες, κάτι που αποτελεί μοναδικό φαινόμενο παγκοσμίως για διεθνές δικαιοδοτικό όργανο και διασφαλίζει τόσο την ισότιμη πρόσβαση όλων των πολιτών στη δικαιοσύνη και την ισότητα των όπλων όσο και την ομοιόμορφη ερμηνεία και εφαρμογή του δικαίου της Ένωσης στην ευρωπαϊκή επικράτεια των 27 κρατών μελών.
Η Ελένη Παπαδοπούλου Tiessen εργάζεται ως γλωσσομαθής νομικός στο ελληνικό μεταφραστικό τμήμα του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εξηγεί πώς λειτουργεί η πολυγλωσσία στο πλαίσιο της γραπτής διαδικασίας ενώπιον του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς και η μεταφραστική υπηρεσία του δικαστηρίου, η οποία απασχολεί μόνο γλωσσομαθείς νομικούς με πλήρη νομική κατάρτιση και άριστη γνώση δύο τουλάχιστον επίσημων γλωσσών της Ένωσης, πέραν της μητρικής τους. Αναφέρεται στις δυσκολίες που παρουσιάζει η νομική μετάφραση στο ΔΕΕ, ιδιαίτερα υπό το πρίσμα της πολυγλωσσίας, οι οποίες ωστόσο δεν έχουν οδηγήσει σε καμία εσφαλμένη απόφαση λόγω γλωσσικής παρανόησης.
5. Σύντομος χαιρετισμός από Δρ. Πάνο Νικολόπουλο, Προϊστάμενο Νομικής Υπηρεσίας Δικηγορικού Συλλόγου ΑΘηνών, Επίκουρο Καθηγητή Νομικής Αθηνών
Ο Δρ. Νικολόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Νομικής Αθηνών, δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω αναφέρθηκε στις διαδικασίες διοικητικών και κυρίως πολιτικών δικαστηρίων όπου ανακύπτει η ανάγκη εξέτασης αλλοδαπού μάρτυρα σε άλλη γλώσσα, αλλά και στη διαδικασία της διαμεσολάβησης, μια νέα διαδικασία που θα εξελίσσεται και θα επεκτείνεται.
Η πρόσβαση των διερμηνέων σε έγγραφα παρουσιάζει ιδιαιτερότητες, π.χ. στην ποινική δικογραφία η οποία είναι απόρρητη στη διάρκεια της προδικασίας και υπόκειται σε διαδικασίες και εισαγγελική άδεια. Συχνά επιστρατεύονται συνεργάτες δικηγόροι που ομιλούν τη γλώσσα για να μεταφέρουν τα λεγόμενα όταν ο αλλοδαπός παρίσταται στο δικαστήριο.
Εκτιμώντας ότι δεν έχει υπάρξει στο παρελθόν συνάντηση και συνεργασία διερμηνέων και δικηγορικών συλλόγων, προέτρεψε σε συνεργασία και κοινοποίηση των αιτημάτων των διερμηνέων στην ολομέλεια των δικηγορικών συλλόγων.
6. Διερμηνείς: ένας πολύτιμος σύμμαχος για την προετοιμασία και την ακροαματική διαδικασία εκδικαζόμενων υποθέσεων και διαιτησιών στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Alex Clements, Διευθυντής της Bond Solon
Ο Alex Clements, διευθυντής της εταιρείας Bond Solon, η οποία συνεργάζεται με κορυφαίες δικηγορικές εταιρείες από ολόκληρο τον κόσμο για την προετοιμασία των μαρτύρων πριν καταθέσουν σε δικαστήριο, μιλά για την πολύτιμη συμβολή των επαγγελματιών διερμηνέων στην προετοιμασία των ακροαματικών διαδικασιών στο ΗΒ. Μέσα από πρακτικά παραδείγματα φωτίζει τον ρόλο της επαγγελματικής διερμηνείας, η οποία διασφαλίζει, μεταξύ άλλων, την αντικειμενικότητα της διαδικασίας. Αναφέρεται, τέλος, στις διαδικτυακές ακροάσεις που πραγματοποιούνται λόγω της πανδημίας και στην ανάγκη ευελιξίας και τεχνικής γνώσης από την πλευρά των διερμηνέων.
Β’ ενότητα
Συντονισμός: Αναπλ. Καθ. Δρ. Ανθή Βηδενμάιερ, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο
7. Γνωριμία με το Διερμηνέα Δημοσίων Υπηρεσιών (νομικό τμήμα) ΣΒ 2810. Μία ιστορία επιστημονικής φαντασίας.
Kαθ. Δρ. Στέφανος Βλαχόπουλος, ΤΞΓΜΔ, Ιόνιο Πανεπιστήμιο
Παραστατική σκιαγράφηση του προφίλ της δικαστηριακής και νομικής διερμηνείας στην Ελλάδα του μέλλοντος. Αναφορά στην έκθεση του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ. Τι θα έπρεπε να έχει γίνει στην Ελλάδα και ειδικά από νομοθετικής πλευράς στον τομέα της διερμηνείας. Τι απαιτείται ώστε το Ελληνικό σύστημα να στηρίξει την παροχή ποιοτικών υπηρεσιών διερμηνείας και να παρέχει ποιοτική πρόσβαση των αλλοδαπών στη δικαιοσύνη μας.
8. Η διερμηνεία στα δικαστήρια από τη σκοπιά του δικαστή
Βασίλης Πορτοκάλης, LLM, Εφέτης Αιγαίου
Ο κ. Βασίλης Πορτοκάλης, Εφέτης Αιγαίου, μιλά για τη διερμηνεία στα δικαστήρια από την πλευρά του δικαστή, εστιάζοντας στην αστική και κυρίως την ποινική δικαιοσύνη στην Ελλάδα. Αναφέρεται στο ισχύον νομικό πλαίσιο και περιγράφει με εύγλωττο τρόπο τα πρακτικά προβλήματα που ενίοτε προκύπτουν στα διάφορα στάδια της ποινικής διαδικασίας. Κλείνει με την πρόταση για σύσταση ειδικής μεταφραστικής υπηρεσίας στο Υπουργείο Δικαιοσύνης με ειδικά επιμορφωμένους διερμηνείς.
9. Η διερμηνεία στα συμβολαιογραφεία
Ελένη Κοντογεώργου, Αντιπρόεδρος του Συμβολαιογραφικού Συλλόγου Εφετείων Αθηνών-Πειραιώς- Αιγαίου και Δωδεκανήσου
Ηαροχή διερμηνείας στα συμβολαιογραφεία, κατά τη λήψη ενόρκων βεβαιώσεων ενώπιον συμβολαιογράφων και κατά την κατάρτιση συμβολαιογραφικών πράξεων με αλλοδαπούς.
Ποιες είναι οι αποκλίσεις μεταξύ θεωρίας και πράξης και ορισμένοι προβληματισμοί σχετικά με τις αμοιβές των διερμηνέων στη συμβολαιογραφική πράξη;
10. Η διερμηνεία στη διαμεσολάβηση
Αικατερίνη Κωτσάκη, Πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Διαμεσολαβητών
Η διερμηνεία στη διαμεσολάβηση ως εξωδικαστικό τρόπο επίλυσης διαφορών μέσα από παραδείγματα. Πώς μπορεί να οδηγήσει σε επιτυχία ή αποτυχία μια διαμεσολάβηση.
Η εκδήλωση μεταδόθηκε με webstreaming και καλύφθηκε με ταυτόχρονη διερμηνεία Αγγλικά-Ελληνικά.
Οι τοποθετήσεις των ομιλητών στη μητρική τους γλώσσα είναι διαθέσιμες στο κανάλι του ΣΥ.ΔΙ.Σ.Ε. στο YouTube
